شاید یكی از مهمترین فعالیت ها در زندگی اجتماعی بشر امروز را بتوان مدیریت دانست در عصر حاضر به مدد این فعالیت كه مأموریتها و اهداف سازمان ها تحقق می یابند، از منابع و امكانات موجود بهره برداری می شود و توانایی و استعداد انسانها از قوه به فعل در می آید
مدیریت و رهبری آموزشی
دسته بندی
روانشناسی و علوم تربیتی
فرمت فایل
doc
حجم فایل
23 کیلو بایت
تعداد صفحات
35
برای دانلود فایل روی دکمه زیر کلیک کنید
دریافت فایل
مدیریت و رهبری آموزشی
– تشخیص مفاهیم:
شاید یكی از مهمترین فعالیت ها در زندگی اجتماعی بشر امروز را بتوان مدیریت دانست. در عصر حاضر به مدد این فعالیت كه مأموریتها و اهداف سازمان ها تحقق می یابند، از منابع و امكانات موجود بهره برداری می شود و توانایی و استعداد انسانها از قوه به فعل در می آید. مدیران در انجام وظایف خود فرایندی را دنبال می كنند كه شامل اجزایی چون برنامه ریزی، سازماندهی، نظارت و كنترل، انگیزش، ارتباطات، هدایت و تصمیم گیری است. مجموعه این فعالیتهاست كه مدیریت را شكل می دهد و هماهنگی و نیل به هدفها را میسر می سازد.
تعاریف گوناگونی برای مدیریت ارائه شده است كه به نقل چند مورد از آنها می پردازیم:
صاحب نظری مدیریت را هنر انجام كا به وسیله دیگران توصیف كرده و بر نقش دیگران و قبول هدف از سوی آنان تأكید ورزیده است.
گروهی مدیریت را علم و هنر هماهنگی كوششها و مساعی اعضای سازمان و استفاده از منابع برای نیل به اهداف معین توصیف كرده اند.
گروهی مدیریت را علم و هنر هماهنگی كوششها و مساعی اعضای سازمان و استفاده از منابع برای نیل به اهداف معین توصیف كرده اند.
گروهی مدیریت را در قالب انجام وظایفی چون برنامه ریزی، سازماندهی، هماهنگی و … بیان نموده اند.
یكی از علمای مدیریت اقتصاد مدیریت را تصمیم گیری دانسته و این وظیفه را بهترین و اصلی ترین نقش مدیر قلمداد نموده است. عالم دیگری بر نقش های مدیر از دیدگاه تازه تری نگریسته و برای مدیر وظایف و نقشهایی چون رهبری سازمان، منبع اطلاعاتی و عامل تصمیم گیری و روابط با سایر سازمانها برشمرده است.
اما كسانی كه مدیریت را تعریف كرده اند زمانی كه به تفضیل و توجیه تعاریف خود پرداخته اند. ناگزیر به یك سلسله وظایف اشاره كرده اند كه هر مدیری در انجام وظیفة خطیر خود ملزم به انجام آنهاست.
نویسندگان و عالمان این رشته بنا بر نگرش و تخصص های خود هركدام به نحوی با این وظایف برخورد نموده اند. گروهی وظایف خاصی را اصلی قلمداد كرده اند و گروهی دیگر بر وظایف دیگری تأكید ورزیده اند. از این نوع برخورد می توان گفت كه فرای مدیریت عمومی كه هر مدیر باید دارا باشد نسبت به رشته و شاخه و فعالیت خود نقشی را باید ایفا كند كه آن حوزه مدیریتی طلب می كند.
«مدیریت آموزشی»
منظور از مدیریت فعالیت و عملی است كه در موقعیتی سازمان یافته برای هماهنگی و هدایت امور در جهات هدفهای معینی صورت می گیرد در این كتاب، مدیریت را عملی تلقی می كنیم كه بر دانش و یافته های علمی، توانایی هنری، مهارت فنی و اخلاق اجتماعی مبتنی است. به عبارت دیگر كسی را مدیر می دانیم كه بتواند در محیط كار خود به اقتضای موقعیت، اصول ویافته علمی و مهارتهای فنی را هنرمندانه و با رعایت موازین اخلاقی به كار بندد؛ مشكلات را حل كند و هدفی را تحقق بخشد. لازمة چنین مدیریتی در محیط آموزشی آن است كه شخص مدیر از هدفها و فراگردهای آموزشی و پرورشی مطلع باشد. سازمان آموزشی و روابط رسمی و غیر رسمی آن را به درستی بشناسد، جوّ سازمانی مساعدی برای انجام وظایف و فعالیت های كاركنان به وجود آورد، از نیروهای انسانی و مادی موجود به طور مقتضی استفاده كند، وحدت و هماهنگی لازم را میان اجزاء و عناصر سازمان ایجاد نماید، همكاران و زیردستان خود را به كار و فعالیت مؤثر برانگیزد، عملكرد سازمان خود را ارزشیابی و انتقاد كند و بالاخره همكاری و مشاركت خود و زیردستان را در انجام امور، اساس مدیریت و رهبری قرار دهد.
منظور از مدیران آموزشی كسانی هستند كه در تصمیم گیری های آموزشی نقش دارند و رفتار و عمل آنان جریان آموزش و پرورش را مستقیماً تحت تأثیر قرار می دهد از این رو مدیران آموزش و پرورش، معاونان و كارشناسان آموزشی، مدیران مدارس، مربیان پرورشی و معلمان روزمره مدیران آموزشی تلقی می شوند.
مدیران آموزشی علاوه بر دانش و معلومات در زمینة آموزش و پرورش و روان شناسی، و تسلط بر روشها و مهارت های عملی، باید به اندازة كافی سابقة آموزشی داشته باشند تا بتوانند مأموریت اصلی و مسائل و مشكلات كار خود را به درستی درك كنند علاوه بر آن باید از لحاظ شخصیتی مستعد و پایبند به اصول و موازین اخلاقی بوده تا بتوانند از كجروی ها و انحرافات در محیط آموزشی جلوگیری نمایند و با رفتار و كردار خود سرمشق دانش آموزان قرار گیرند.
اگرچه موضوع مدیریت در زندگی انسان بسیار حائز اهمیت بوده و از آغاز با او بوده ولی با پیشرفت سریع علم و پیچیدگی جوامع نیاز به این علم بیشتر احساس می شود و شاید همین دلیل نیز به آن توجه شده و مدیریت نیز مانند تمام علوم بسیار تخصصی شده است اگرچه مدیریت در تمام شاخه ها از یك اصول كلی تبعیت می كند ولی از جنبه های عملی و فنی با هم تفاوت زیادی دارند. با آنكه تمام مدیریتها در جای خود مهم و پرارزش هستند ولی مدیریت آموزشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا درست عمل كردن یك مدیر آموزشی باعث تربیت صحیح دانش آموزان و مردم جامعه آینده می شود و عدم درستی عمل او لطمات و آسیبهای زیادی بر جا می گذارد كه در آینده زندگی شخصی را به خطر می اندازد، جامعه را دچار مشكل می كند و آسیبهای جبران ناپذیری به فرد و اجتماع وارد می كند كه اگر یك مدیر در بخشهای دیگر درست عمل نكند چنین فاجعه ای به بار نمی آید. در اینجاست كه اهمیت وظیفه مدیر آموزشی روشن می گردد.
مدیر آموزشی نقش حیاتی و حساسی در پیشبرد اهداف تعلیم و تربیت دارد. مدیر باید دارای ویژگی ها، توانایی ها و مهارت های خاصی باشد تا بتوان با كمال اطمینان، كودكان، نوجوانان و جوانان را به او سپرد. او باید همه عوامل مؤثر در تربیت و ادارة آموزشگاه را بشناسد و از همه مهمتر بداند كه چگونه باید با آن ها و روی آنها كار كند. دانش و آگاهی و مهارت های مدیر قبل از پرداختن به مدیریت باید در حدی باشد كه نیاز به آزمایش و خطاهای مكرر نباشد. زیرا هر آزمایش و خطایی در مدیریت آموزشی همراه با زیانهای بزرگی خواهد بود كه خیلی از آنها جبران ناپذیر است.
مدیر آموزشی، باید با آگاهی و اعتماد به نفس، افراد و سازمان را به سمت اهداف مورد نظر هدایت كند.
انواع سبك های مدیریتی:
اگرچه غالباً دو اصطلاح مدیریت و رهبری را مترادف به كار می روند ولی در چارچوب مورد بحث میان رهبری و مدیریت می توان تمایز قایل شد به نظر می رسد كه مدیریت با بعد هنجاری و رهبری با بُعد شخصی پیوستگی دارد. مدیریت اساساً به اجرای خط مشی و تحقق هدفها توجه دارد، در حالی كه رهبری به بررسی و بهبود هدفهای موجود علاقه نشان می دهد. مثلاً مدیر در مورد كاركنان در وهلة اول به بهبود و پیشرفت شایستگی ها و نگرشهای آنان علاقه مند است تا بدان وسیله هدفهای موجود به طور اثربخش تحقق یابند. توجه رهبر در همین زمینه، معطوف به اصلاح و تجدیدنظر در هدفهاست به طوری كه مقاصد سازمان برای اعضای آن معنا و مفهوم پیدا كند. مدیریت بیشتر به حال و اكنون توجه دارد در حالی كه رهبری حال و آینده را در نظر گرفته، به جریان تغییر برای ایجاد خط مشی ها و رویه های جدید سازمانی اعتنا می كند.
مدیریت اساساً با هدایت رفتار در یك ساختار سلسله مراتبی سروكار دارد در این سلسله مراتب كه شامل روابط متقابل اداری است، یك عضو، یعنی مافوق پیشقدم و مبتكر اقدامات و عملیات اداری است و عضو دیگر، یعنی مرئوس یا زیردست پذیرنده و اجراكنندة آنها. اصطلاحات رهبر یا مافوق و پیرو یا زیردست به طور نسبی به كار برده می شوند؛ زیرا كه در روابط میان این دو به شیوه و سبك مدیریت یا رهبری در هر سیستم اجتماعی معین بستگی دارد در چارچوب مورد بحث سه سبك مدیریت یا رهبری متمایز قابل تشخیص است:
1- سبك هنجار مدار یا سازمان مدار 2- سبك فرد مدار 3- سبك موقعیت مدار
1- سبك هنجار مدار: این سبك با تكیه بر بُعد هنجاری به انتظارات سازمان اهمیت می دهد و به این فرض استوار است كه برای رسیدن به هدفهای سازمان می توان رویه ها، دستورالعملها و مقررات مناسب را با وظایف و انتظارات نقشهای سازمان در آمیخت و از كاركنان سازمان خواست كه در انجام وظایف خود آنها را رعایت كنند طبق این سبك در صورتی كه نقش های سازمانی به روشنی تعریف شوند و هركس مسئولیت انجام وظایف خود را بپذیرد نتایج مورد انتظار سازمان حاصل خواهد شد.
تحت این سبك مدیریت زیردستان موظف به اجرای مقررات هستند و مدیر مقررات را تعیین یا اعمال می كند. كشمكشهای حاصله تحت این سبك از نوع كشمكش های نقش است. ملاك موفقیت در این سبك سازگاری رفتار با انتظارات سازمان و اثربخشی است.
2- سبك فردمدار: این سبك بر بُعد شخصی تأكید كرده، انگیزه ها و نیازهای فردی كاركنان سازمان را موردتوجه قرار می دهد و بر این فرض استوار است كه موفقیت سازمان به جای اینكه به اجرای دقیق مقررات سازمانی وتبعیت كامل از انتظارات سازمان وابسته باشد بیشتر به افرادی بستگی دارد كه در سازمان به كار اشتغال دارند. نباید تصور كرد كه سبك فرد مدار كمتر از سبك سازمان مدار به هدفهای سازمان اهمیت می دهد بلكه از لحاظ این سبك تأكید بر بُعد شخصی و توجه به انگیزه های افراد سریعترین راه برای نیل به هدفهای سازمان به شمار می آید. تحت این نوع مدیریت، به افراد امكان داده مهی شود كه در حد توانایی خود مناسبترین طریق را برای انجام وظیفه انتخاب كنند. در این حالت چون انجام وظایف به سلیقه و تمایل افراد بستگی دارد لذا انتظارات سازمانی از رسمیت می افتند و حتی ممكن است مانع انجام وظیفه شوند. كشمكشهای بارز در این نوع مدیریت احتمالاً از نوع تعارضهای شخصیتی خواهد بود. ملاك موفقیت در این سبك، همسازی رفتار با انگیزه های فردی كاركنان و كارایی است.
دریافت فایل
شاید یكی از مهمترین فعالیت ها در زندگی اجتماعی بشر امروز را بتوان مدیریت دانست. در عصر حاضر به مدد این فعالیت كه مأموریتها و اهداف سازمان ها تحقق می یابند، از منابع و امكانات موجود بهره برداری می شود و توانایی و استعداد انسانها از قوه به فعل در می آید. مدیران در انجام وظایف خود فرایندی را دنبال می كنند كه شامل اجزایی چون برنامه ریزی، سازماندهی، نظارت و كنترل، انگیزش، ارتباطات، هدایت و تصمیم گیری است. مجموعه این فعالیتهاست كه مدیریت را شكل می دهد و هماهنگی و نیل به هدفها را میسر می سازد.
تعاریف گوناگونی برای مدیریت ارائه شده است كه به نقل چند مورد از آنها می پردازیم:
صاحب نظری مدیریت را هنر انجام كا به وسیله دیگران توصیف كرده و بر نقش دیگران و قبول هدف از سوی آنان تأكید ورزیده است.
گروهی مدیریت را علم و هنر هماهنگی كوششها و مساعی اعضای سازمان و استفاده از منابع برای نیل به اهداف معین توصیف كرده اند.
گروهی مدیریت را علم و هنر هماهنگی كوششها و مساعی اعضای سازمان و استفاده از منابع برای نیل به اهداف معین توصیف كرده اند.
گروهی مدیریت را در قالب انجام وظایفی چون برنامه ریزی، سازماندهی، هماهنگی و … بیان نموده اند.
یكی از علمای مدیریت اقتصاد مدیریت را تصمیم گیری دانسته و این وظیفه را بهترین و اصلی ترین نقش مدیر قلمداد نموده است. عالم دیگری بر نقش های مدیر از دیدگاه تازه تری نگریسته و برای مدیر وظایف و نقشهایی چون رهبری سازمان، منبع اطلاعاتی و عامل تصمیم گیری و روابط با سایر سازمانها برشمرده است.
اما كسانی كه مدیریت را تعریف كرده اند زمانی كه به تفضیل و توجیه تعاریف خود پرداخته اند. ناگزیر به یك سلسله وظایف اشاره كرده اند كه هر مدیری در انجام وظیفة خطیر خود ملزم به انجام آنهاست.
نویسندگان و عالمان این رشته بنا بر نگرش و تخصص های خود هركدام به نحوی با این وظایف برخورد نموده اند. گروهی وظایف خاصی را اصلی قلمداد كرده اند و گروهی دیگر بر وظایف دیگری تأكید ورزیده اند. از این نوع برخورد می توان گفت كه فرای مدیریت عمومی كه هر مدیر باید دارا باشد نسبت به رشته و شاخه و فعالیت خود نقشی را باید ایفا كند كه آن حوزه مدیریتی طلب می كند.
«مدیریت آموزشی»
منظور از مدیریت فعالیت و عملی است كه در موقعیتی سازمان یافته برای هماهنگی و هدایت امور در جهات هدفهای معینی صورت می گیرد در این كتاب، مدیریت را عملی تلقی می كنیم كه بر دانش و یافته های علمی، توانایی هنری، مهارت فنی و اخلاق اجتماعی مبتنی است. به عبارت دیگر كسی را مدیر می دانیم كه بتواند در محیط كار خود به اقتضای موقعیت، اصول ویافته علمی و مهارتهای فنی را هنرمندانه و با رعایت موازین اخلاقی به كار بندد؛ مشكلات را حل كند و هدفی را تحقق بخشد. لازمة چنین مدیریتی در محیط آموزشی آن است كه شخص مدیر از هدفها و فراگردهای آموزشی و پرورشی مطلع باشد. سازمان آموزشی و روابط رسمی و غیر رسمی آن را به درستی بشناسد، جوّ سازمانی مساعدی برای انجام وظایف و فعالیت های كاركنان به وجود آورد، از نیروهای انسانی و مادی موجود به طور مقتضی استفاده كند، وحدت و هماهنگی لازم را میان اجزاء و عناصر سازمان ایجاد نماید، همكاران و زیردستان خود را به كار و فعالیت مؤثر برانگیزد، عملكرد سازمان خود را ارزشیابی و انتقاد كند و بالاخره همكاری و مشاركت خود و زیردستان را در انجام امور، اساس مدیریت و رهبری قرار دهد.
منظور از مدیران آموزشی كسانی هستند كه در تصمیم گیری های آموزشی نقش دارند و رفتار و عمل آنان جریان آموزش و پرورش را مستقیماً تحت تأثیر قرار می دهد از این رو مدیران آموزش و پرورش، معاونان و كارشناسان آموزشی، مدیران مدارس، مربیان پرورشی و معلمان روزمره مدیران آموزشی تلقی می شوند.
مدیران آموزشی علاوه بر دانش و معلومات در زمینة آموزش و پرورش و روان شناسی، و تسلط بر روشها و مهارت های عملی، باید به اندازة كافی سابقة آموزشی داشته باشند تا بتوانند مأموریت اصلی و مسائل و مشكلات كار خود را به درستی درك كنند علاوه بر آن باید از لحاظ شخصیتی مستعد و پایبند به اصول و موازین اخلاقی بوده تا بتوانند از كجروی ها و انحرافات در محیط آموزشی جلوگیری نمایند و با رفتار و كردار خود سرمشق دانش آموزان قرار گیرند.
اگرچه موضوع مدیریت در زندگی انسان بسیار حائز اهمیت بوده و از آغاز با او بوده ولی با پیشرفت سریع علم و پیچیدگی جوامع نیاز به این علم بیشتر احساس می شود و شاید همین دلیل نیز به آن توجه شده و مدیریت نیز مانند تمام علوم بسیار تخصصی شده است اگرچه مدیریت در تمام شاخه ها از یك اصول كلی تبعیت می كند ولی از جنبه های عملی و فنی با هم تفاوت زیادی دارند. با آنكه تمام مدیریتها در جای خود مهم و پرارزش هستند ولی مدیریت آموزشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا درست عمل كردن یك مدیر آموزشی باعث تربیت صحیح دانش آموزان و مردم جامعه آینده می شود و عدم درستی عمل او لطمات و آسیبهای زیادی بر جا می گذارد كه در آینده زندگی شخصی را به خطر می اندازد، جامعه را دچار مشكل می كند و آسیبهای جبران ناپذیری به فرد و اجتماع وارد می كند كه اگر یك مدیر در بخشهای دیگر درست عمل نكند چنین فاجعه ای به بار نمی آید. در اینجاست كه اهمیت وظیفه مدیر آموزشی روشن می گردد.
مدیر آموزشی نقش حیاتی و حساسی در پیشبرد اهداف تعلیم و تربیت دارد. مدیر باید دارای ویژگی ها، توانایی ها و مهارت های خاصی باشد تا بتوان با كمال اطمینان، كودكان، نوجوانان و جوانان را به او سپرد. او باید همه عوامل مؤثر در تربیت و ادارة آموزشگاه را بشناسد و از همه مهمتر بداند كه چگونه باید با آن ها و روی آنها كار كند. دانش و آگاهی و مهارت های مدیر قبل از پرداختن به مدیریت باید در حدی باشد كه نیاز به آزمایش و خطاهای مكرر نباشد. زیرا هر آزمایش و خطایی در مدیریت آموزشی همراه با زیانهای بزرگی خواهد بود كه خیلی از آنها جبران ناپذیر است.
مدیر آموزشی، باید با آگاهی و اعتماد به نفس، افراد و سازمان را به سمت اهداف مورد نظر هدایت كند.
انواع سبك های مدیریتی:
اگرچه غالباً دو اصطلاح مدیریت و رهبری را مترادف به كار می روند ولی در چارچوب مورد بحث میان رهبری و مدیریت می توان تمایز قایل شد به نظر می رسد كه مدیریت با بعد هنجاری و رهبری با بُعد شخصی پیوستگی دارد. مدیریت اساساً به اجرای خط مشی و تحقق هدفها توجه دارد، در حالی كه رهبری به بررسی و بهبود هدفهای موجود علاقه نشان می دهد. مثلاً مدیر در مورد كاركنان در وهلة اول به بهبود و پیشرفت شایستگی ها و نگرشهای آنان علاقه مند است تا بدان وسیله هدفهای موجود به طور اثربخش تحقق یابند. توجه رهبر در همین زمینه، معطوف به اصلاح و تجدیدنظر در هدفهاست به طوری كه مقاصد سازمان برای اعضای آن معنا و مفهوم پیدا كند. مدیریت بیشتر به حال و اكنون توجه دارد در حالی كه رهبری حال و آینده را در نظر گرفته، به جریان تغییر برای ایجاد خط مشی ها و رویه های جدید سازمانی اعتنا می كند.
مدیریت اساساً با هدایت رفتار در یك ساختار سلسله مراتبی سروكار دارد در این سلسله مراتب كه شامل روابط متقابل اداری است، یك عضو، یعنی مافوق پیشقدم و مبتكر اقدامات و عملیات اداری است و عضو دیگر، یعنی مرئوس یا زیردست پذیرنده و اجراكنندة آنها. اصطلاحات رهبر یا مافوق و پیرو یا زیردست به طور نسبی به كار برده می شوند؛ زیرا كه در روابط میان این دو به شیوه و سبك مدیریت یا رهبری در هر سیستم اجتماعی معین بستگی دارد در چارچوب مورد بحث سه سبك مدیریت یا رهبری متمایز قابل تشخیص است:
1- سبك هنجار مدار یا سازمان مدار 2- سبك فرد مدار 3- سبك موقعیت مدار
1- سبك هنجار مدار: این سبك با تكیه بر بُعد هنجاری به انتظارات سازمان اهمیت می دهد و به این فرض استوار است كه برای رسیدن به هدفهای سازمان می توان رویه ها، دستورالعملها و مقررات مناسب را با وظایف و انتظارات نقشهای سازمان در آمیخت و از كاركنان سازمان خواست كه در انجام وظایف خود آنها را رعایت كنند طبق این سبك در صورتی كه نقش های سازمانی به روشنی تعریف شوند و هركس مسئولیت انجام وظایف خود را بپذیرد نتایج مورد انتظار سازمان حاصل خواهد شد.
تحت این سبك مدیریت زیردستان موظف به اجرای مقررات هستند و مدیر مقررات را تعیین یا اعمال می كند. كشمكشهای حاصله تحت این سبك از نوع كشمكش های نقش است. ملاك موفقیت در این سبك سازگاری رفتار با انتظارات سازمان و اثربخشی است.
2- سبك فردمدار: این سبك بر بُعد شخصی تأكید كرده، انگیزه ها و نیازهای فردی كاركنان سازمان را موردتوجه قرار می دهد و بر این فرض استوار است كه موفقیت سازمان به جای اینكه به اجرای دقیق مقررات سازمانی وتبعیت كامل از انتظارات سازمان وابسته باشد بیشتر به افرادی بستگی دارد كه در سازمان به كار اشتغال دارند. نباید تصور كرد كه سبك فرد مدار كمتر از سبك سازمان مدار به هدفهای سازمان اهمیت می دهد بلكه از لحاظ این سبك تأكید بر بُعد شخصی و توجه به انگیزه های افراد سریعترین راه برای نیل به هدفهای سازمان به شمار می آید. تحت این نوع مدیریت، به افراد امكان داده مهی شود كه در حد توانایی خود مناسبترین طریق را برای انجام وظیفه انتخاب كنند. در این حالت چون انجام وظایف به سلیقه و تمایل افراد بستگی دارد لذا انتظارات سازمانی از رسمیت می افتند و حتی ممكن است مانع انجام وظیفه شوند. كشمكشهای بارز در این نوع مدیریت احتمالاً از نوع تعارضهای شخصیتی خواهد بود. ملاك موفقیت در این سبك، همسازی رفتار با انگیزه های فردی كاركنان و كارایی است.
